Edukacja - obowiązek, przywilej czy prawo? - cz.I

Po kilku felietonach poruszających sprawy nie mające pierwszorzędnego znaczenia (mam na myśli rzecz jasna moje a nie gościnne Tie Fightera i Marka Jednego Takiego) nadszedł czas aby zająć się jednym z najważniejszych dla przyszłości każdego kraju problemów czyli edukacją.
W tej tematyce powszechnie znane są stanowiska lewicy oraz ortodoksyjnych liberałow. Pierwsi są rzecz jasna zwolennikami obowiązkowej edukacji „bezpłatnej” (czyli tłumacząc z socjalistycznego na polski finansowanej przez ogół podatników). Ale w tym modelu najgorszy jest fakt że lewica w swej bezdennej głupocie (w tej materii między Stalinem a eurosocjalistami nie ma większych różnic) stawia na ilość, nie licząc się z oczywistym faktem że aby zdobyć wiedzę uprawniającą do używania jakiegoś tytułu zawodowego, nie wystarczy sama chęć. Potrzebne są jeszcze zarówno inteligencja jak i odpowiednia doza pracowitości. I jeśli w celu zwiększenia produkcji kucharzy, maturzystów, lekarzy czy inżynierów nauczyciele obniżą wymagania, uzyska się niewątpliwie tak wysoko w eurokołchozie ceniony wysoki wskaźnik ilości rzekomych specjalistów z danej dziedziny na hektar. Tyle tylko że tacy nieucy mogą być groźni dla całości zdrowia i mienia a nawet życia innych ludzi gdy wykonują jakiś naprawdę odpowiedzialny zawód. Bo już „maryniści” (czyli absolwenci tych wydziałów uniwersyteckich które parają się głównie dysputami o pewnej części ciała Maryni) mogą jedynie swoim bałwaństwem czy brakiem elementarnych ludzkich uczuć (specjalność tak zwanych za przeproszeniem "etyków") rozbawić ewentualnie zniesmaczyć ogół rodaków. Ale w eurokołchozie liczą się głównie wskaźniki i jakieś gremium ładnych kilkanaście lat temu wymyśliło że do roku 2020 co drugi młody Europejczyk (bariery wiekowej nie pamiętam i nie chce mi się szukać tego idiotyzmu w sieci) MUSI legitymować się wyższym wykształceniem.
Pamiętam jak jeszcze z dziesięć lat temu finansowanie poszczególnych wydziałów wyższych uczelni było uzależnione od „zdawalności” studentów z roku na rok. Więc każdy z nas traktujący swoje obowiązki oraz etykę zawodową do końca serio miewał nieprzyjemne rozmowy z prodziekanem zajmującym się dydaktyką. Na szczęście obecnie ta korelacja między „zdawalnością” a budżetem jest bez porównania słabsza więc przynajmniej uczelnie techniczne odbiły się od dna. Ale swego czasu zdarzało się że rzekomy inżynier kończący studia około roku 2000 dysponował mniejszą wiedzą zawodową niż technik który swój dyplom uzyskał w latach osiemdziesiątych ubiegłego wieku.
Sytuacja w szkołach podstawowych czy średnich (pomijam już pomysł Buzka wprowadzenia gimnazjów będący po prostu sabotażem i godny osobnego potraktowania) jest jeszcze gorsza. Znana mi pani ucząca historii w szkole podstawowej, kilka lat temu powiedziała mi że na tym szczeblu „zdawalność” jest wręcz fetyszem. Więc ona z najwyższym trudem znajduje czas aby zająć się uczniami zdolnymi, z którymi pracować jest po prostu przyjemnie (każdy belfer zna to uczucie). Bo najwięcej energii traci na wbijanie do głów tępych leni że husaria nie walczyła pod Grunwaldem a Zygmunt Stary i Zygmunt Waza to dwaj różni królowie. A na samą myśl ile bzdurnych papierów musi wypisać gdy jakiegoś ucznia nie chce przepuścić do następnej klasy, otrząsa się z obrzydzeniem.
Czyli jak to w socjalizmie, liczą się pozory, stan faktyczny jest nieistotny.
Liberalne spojrzenie na edukację bazuje na założeniu iż wykształcenie jest inwestycją w przyszłe zarobki i pozycję społeczną a więc dobrem za które trzeba płacić. System taki w zasadzie sprawdza się w krajach anglosaskich, w których może on należycie funkcjonować z kilku powodów:
Po pierwsze, są to społeczeństwa relatywnie zamożne (w porównaniu z Polską wręcz bogate) a więc odsetek ludzi którzy nie mogą sobie pozwolić na opłatę czesnego jest niższy niż wyniósłby on w naszym kraju w przypadku komercjalizacji nauczania.
Po drugie, wzięcie kredytu na opłatę kosztów nauki jest możliwe a po podjęciu pracy kredytobiorca nie musi zadłużenia spłacać nieomal do grobowej deski.
A po trzecie, w krajach tych istnieje rozbudowany system stypendialny. Stypendia te są fundowane zdolnym młodym ludziom zarówno przez podmioty gospodarcze, żywotnie zainteresowane pozyskaniem dobrych pracowników jak i przez prywatne organizacje czy wreszcie same uczelnie. W tym ostatnim przypadku głównie w Stanach Zjednoczonych dochodzi do takich wynaturzeń jak stypendia sportowe. Przyznawane zdolnym koszykarzom, hokeistom czy lekkoatletom (że wymienię dyscypliny sportowe powszechnie znane w Europie). Sportowcy ci kończą te uczelnie uzyskując dyplom MA czy MSc, często będący czekiem bez pokrycia. Wielokrotny złoty medalista olimpiad i mistrzostw świata w biegu na 400 m przez płotki Edwin Moses legitymował się dyplomem inżyniera elektronika. Ale jak sam powiedział w jednym z wywiadów pod koniec swej kariery, gdyby ktoś go spytał o kierunek przepływu prądu stałego, musiałby się dobrze zastanowić. Ale do końca życia nie będzie wykonywać zawodu formalnie wyuczonego więc nikt z tego powodu nie ucierpi.
Oczywiście pomiędzy różnymi uniwersytetami istnieje ogromne różnice poziomu nauczania a więc i możliwości późniejszej kariery zawodowej ich absolwentów. Jak powiedział pewien profesor, sa takie po których rządzi się Zjednoczonym Królestwem i takie których absolwenci za sukces uważają kierowanie domem towarowym.
Moim zdaniem żaden a tych systemów nie pasuje do polskich realiów. Socjalistyczny rodzi patologie i najzwyczajniej w świecie się nie sprawdza. Zaś przestrogą przed programową prywatyzacja całości szkolnictwa są wszelkie Europejskie Wyższe Szkoły Zdrowia, Szczęścia i Wszystkiego Najlepszego. Bowiem często są one po prostu fabrykami dyplomów licencjackich których wartość wynika z aktualnej ceny makulatury.
Zaś wszystkim entuzjastom tyleż mechanicznego co bezmyślnego przenoszenia na grunt polski modelu anglosaskiego muszę przytoczyć słowa wielkiego Miltona Friedmana, wypowiedziane podczas jego warszawskiego wykładu:
„Nie wzorujcie się (mowa była o systemach prawno – organizacyjnych) na bogatych krajach Zachodu bo nie jesteście bogatym krajem Zachodu!”
Słowa te powinny chyba zastanowić każdego autentycznego liberała. Oczywiście nie mam na myśli obłąkanych anarchistów w rodzaju tych którzy domagają się prawa do palenia tytoniu lub „ziela” w środkach komunikacji bowiem nie jestem psychiatrą.
Propozycja istotnych  elementów systemu organizacji szkolnictwa w Polsce będzie tematem następnego wpisu.

Stary Niedźwiedź