Ci niezwykli Szwajcarzy - cz.1

Kilka razy na Antysocjalu pochwaliłem szwajcarską demokrację, jako jedyną mi znaną, która funkcjonuje naprawdę dobrze. I skutecznie zwalcza problemy, przed jakimi ten kraj staje, zamiast je generować. Co jest immanentną cechą praktycznie wszystkich pozostałych krajów, które obrały tę formę rządów. Wspominałem wówczas, że szwajcarska demokracja na dotarcie się miała sześćset lat. Gdy dokładniej zająłem się historią tego sympatycznego kraju, przekonałem się o swojej pomyłce. Bowiem demokracja ta ma ponad siedemset lat. A walka Szwajcarów o jej utrzymanie i swoją suwerenność zawiera też arcyciekawe elementy natury militarnej, w Polsce praktycznie nieznane.
Daruję sobie wcześniejsze czasy i felietonowy opis zasygnalizowanej tematyki rozpocznę od lat trzydziestych XI wieku, kiedy to kraj ten znalazł się w orbicie wpływów cesarzy niemieckich. Na podkreślenie zasługuje już wówczas silna skłonność Szwajcarów do tworzenia struktur organizacji terytorialnych, na czele których nie stał jakiś książę czy hrabia, czyli feudał. Spotkałem się w literaturze z nazywaniem tych jednostek organizacyjnych prakantonami. Wielkim sukcesem Helwetów był dokument wydany w pierwszej połowie XIII wieku przez cesarza rzymskiego i króla Niemiec Fryderyk II Hohenstaufa. W którym uczynił szwajcarskich chłopów wolnymi ludźmi, podlegającymi wyłącznie władzy niemieckich królów. Autentyczność tego dokumentu była oczywiście kwestionowana przez Habsburgów, dla których ziemie położone między górnym Renem a Alpami były naturalnym kierunkiem ekspansji z ich austriackiego matecznika.
W roku 1291 tak zwane „kantony leśne”, czyli Uri, Schwyz i Unterwalden poczuły się zagrożone w swej wolności i zawarły związek wieczysty, zwany Aktem Konfederacji Szwajcarskiej. Nie jestem prawnikiem konstytucjonistą, ale jeśli nie był to najstarszy taki dokument (ten był spisany jeszcze po łacinie) w Europie, to na pewno jeden z najstarszych, a do tego obowiązujący do dzisiaj.
Rudolf I i Albrecht I, uwikłani w walki z konkurentami z dynastii Luksemburgów na terenie wielu księstw niemieckich, nie wystąpili czynnie przeciwko konfederatom. Ograniczyli się do działań natury politycznej, kościelnej i gospodarczej. Ale gdy w roku 1307 Albrecht został zamordowany, a do walki o tron Niemiec dodatkowo włączyli się bawarscy Wittelsbachowie książę Leopold I Habsburg postanowił powetować sobie niepowodzenia w Niemczech pod Alpami. W roku 1315 zorganizował ekspedycję, która wkroczyła do Szwajcarii.
W historii tego kraju i obronie jego suwerenności, wielką rolę odegrały trzy bitwy szwajcarsko – habsburskie. Pod Morgarten w roku 1315, pod Sempach w roku 1386 i pod Nafels w roku 1388. Ich cechą wspólną były druzgocące zwycięstwa szwajcarskich wojsk, złożonych wyłącznie z piechoty, nad kilkakrotnie liczniejszymi siłami przeciwnika, w skład których wchodziło też konne ciężkozbrojne rycerstwo. Szwajcarską cudowną bronią okazały się halabardy.
Informacja ta być może bardzo zdziwi szanownych Czytelników, którym to słowo kojarzy się chyba głównie z bronią paradną straży pałacowych, ubranych we fraczki i pudrowane peruki. Nic bardziej mylnego. Wynaleziona właśnie przez Szwajcarów i osadzona na mierzącym około 2.5 metra drzewcu głownia, składała się z topora, włóczni oraz haka. Umożliwiała zatem zadawanie cięć i pchnięć konnemu rycerzowi przez piechura, znajdującego się poza zasięgiem miecza. Hak ułatwiał zrzucenie jeźdźca z konia , a wtedy rycerz zakuty w ciężką zbroję był prawie bezbronny w walce ze zwinnym i mobilnym piechurem.
Do bitwy pod Morgarten doszło w nocy 15 listopada 1315. Siły habsburskie, dowodzone przez księcia Leopolda, maszerowały wąskim traktem między brzegiem jeziora Ägeri a stromym zboczem górskim. Składały się z około 9 tys. ludzi, w tym od 2 do 4 tys. konnego rycerstwa (dane na ten temat są bardzo rozbieżne). Siły szwajcarskie, liczące około półtora tysiąca piechoty z kantonów Uri, Schwyz i Unterwalden, przygotowały zasadzkę w miejscu, w którym rozciągnięta na dystansie kilku kilometrów kolumna przeciwnika musiała sforsować parów przecinający trakt.
Na przedostające się przez parów rycerstwo, znajdujące się na czele kolumny, ze zbocza posypały się głazy oraz pnie drzew. Konie zaczęły się płoszyć, zrzucając jeźdźców a szczupłość miejsca nie pozwalała na sformowanie szyku obronnego. Szwajcarska piechota zaatakowała konnicę halabardami, walka zamieniła się w rzeź. Rycerze którym udało się wyrwać z pułapki, rzucili się do ucieczki, tratując własną piechotę i wpychając ją do jeziora.
Bitwa zakończyła się pogromem armii Habsburgów, którzy przez kilkadziesiąt lat nie odważyli się wkraczać na tereny „leśnych kantonów”. Jej straty w zabitych wyniosły około 2 tysięcy, w zdecydowanej większości rycerzy. Straty Szwajcarów (wedle ich danych) wyniosły DWUNASTU zabitych. Nawet jeśli tę liczbę trzeba by kilka razy zwiększyć, wynik w dalszym ciągu byłby imponujący. Podejrzewam, że Czcigodny Piotr ROI (pozdrawiam serdecznie!) również to doceni.
Bitwa ta stała się też sygnałem, iż dogmat o bezwzględnej przewadze konnego rycerstwa w starciu z piechotą wymaga rewizji.
W latach 1332-1353 do Związku Szwajcarskiego przystąpiły kolejne kantony: Lucerna, Zurych, Glarus, Zug i Berno. Konfederacja zaczęła nabierać siły.

Ciąg dalszy nastąpi.

Stary Niedźwiedź