Podolacy - cz.2

Po dygresji na temat tego, że trafił frant na franta a „starsi bracia” znaleźli pogromców na niwie biznesu, czas wrócić do rodziny Krzeczunowiczów.
Jest to rodzina szlachecka herbu własnego i pochodzenia ormiańskiego. Lwów posiadał od dawna jakąś niesamowitą umiejętność polonizowania przybyszów z innych krajów, kolejnym przykładem może być choćby rodzina Badenich pochodzenia wołoskiego, o której najznakomitszym reprezentancie, premierze Austrii, napiszę w jednym z kolejnych odcinków tego cyklu. Pierwsze udokumentowane wzmianki o Krzeczunowiczach można znaleźć w dokumentach z roku 1662, dotyczących założenia przez Andrzeja Potockiego miasta Stanisławów.
Kornel Krzeczunowicz urodził się 4 lutego 1815, jego ojcem był Walerian, założyciel brzeżańsko – lwowskiej linii tej rodziny. Edukację odebrał w kolegiach jezuickich, początkowo w Tarnopolu, następnie we Lwowie. Po uzyskaniu matury na uczelniach francuskich, szwajcarskich i włoskich studiował prawo i ekonomię. W późniejszych latach, już po powrocie do Galicji i zajęciu się polityką, był autorytetem w dziedzinie prawa podatkowego i autorem wielu publikacji poświęconych tym zagadnieniom.
Odziedziczył po ojcu majątki w Małopolsce Wschodniej, takie jak Bołszowce, Bołuszów, Czernielów, Kozarę, Żurawienko i Jaryczów, w których już jego ojciec Walerian prowadził naukę gospodarowania dla młodych ludzi, organizował szkolenia i wystawy rolnicze, fundował szkoły. W swej działalności politycznej Kornel początkowo związał się z Hotelem Lambert, a następnie z księciem Leonem Sapiehą, ojcem galicyjskiego konserwatyzmu. Współtworzył grupę konserwatywnych ziemian z Małopolski Wschodniej, znanej jako Podolacy. Przez wiele lat był posłem do Sejmu Krajowego oraz wiedeńskiej Rady Państwa. Był motorem prac melioracyjnych w galicyjskich wsiach oraz budowy linii kolejowych.
W życiu publicznym bronił polskich spraw. Zwalczał separatystyczne działania Ukraińców.
Był żonaty z Izabelą Suchodolską i ojcem czworga dzieci: Aleksandra, Heleny, Waleriana i Leona.
Zmarł 21 stycznia 1881. Pochowany został w kaplicy Krzeczunowiczów na Cmentarzu Łyczakowskim a jego pogrzeb był jedną z najokazalszych uroczystości żałobnych we Lwowie przed odzyskaniem niepodległości.
Kolejną osobą z tego rodu, bezdyskusyjnie wartą przypomnienia, jest jego wnuk, również o imieniu Kornel, ziemianin, podpułkownik Wojska Polskiego i pisarz.
Urodził się 22 sierpnia 1894 w rodzinnym majątku Bołszowce jako syn Aleksandra i Kornelii z domu Tustanowskiej. Jego ojciec, tak jak i dziadek, był politykiem Podolaków i posłem do Sejmu Krajowego Galicji.
W roku 1914 Kornel został zmobilizowany, służył w krakowskim 1 Pułku Ułanów im. księcia Karla von Schwarzenberga, głównodowodzącego wojsk koalicji w bitwie pod Lipskiem. Brał udział w walkach nad Isonzo, służbę w armii austro-węgierskiej zakończył w stopniu porucznika.
Po zakończeniu wojny powrócił do rodzinnych Bołszowiec, wkrótce zajętych przez wojska ukraińskie. Dopiero w roku 1919 udało mu się przedostać na polską stronę frontu i wstąpić do 8 Pułku Ułanów im. księcia Józefa Poniatowskiego. Wziął udział w kampanii bolszewickiej roku 1920, początkowo dowodząc czwartym szwadronem, a od lipca pełnił w stopniu rotmistrza obowiązki dowódcy pułku. Odznaczył się w wielu bitwach, ale jego wizytówką była stoczona 31 sierpnia pod Komarowem największa bitwa kawaleryjska XX wieku.
Po stronie polskiej brała w niej udział 1 Dywizja Kawalerii pułkownika Juliusza Rómmla, licząca ok. 1500 kawalerzystów i artylerzystów konnych (niech Czytelników nie zmyli fakt, że formalnie składała się z sześciu pułków kawalerii), uzbrojona w 70 ciężkich karabinów maszynowych i 16 dział. Dowodzone przez Siemiona Budionnego dywizje kawalerii 11 i 14 składały się z ponad 6 tysięcy, niech już będzie że żołnierzy, dysponujących 350 ciężkimi karabinami maszynowymi oraz 50 działami. O przebiegu bitwy zadecydowała poprowadzona przez rotmistrza Krzeczunowicza szarża 8 Pułku Ułanów, która zmusiła czerwonoarmistów do ucieczki. Żurawiejka tego pułku głosiła:
Ósmy zdobi nam salony,
Same grafy i barony.
Ale jak widać, kończące każdą ze zwrotek zawołanie "bolszewika goń, goń, goń!" wychodziło ułanom księcia Józefa jeszcze lepiej.
Zdobyto między innymi samochód Budionnego i sławetny kawalerzysta musiał chyba po raz pierwszy w tej kampanii uciekać na końskim grzbiecie. W raz z nim dali drapaka późniejsi sowieccy marszałkowie Kliment Woroszyłow i Siemion Timoszenko. Z matni udało wydostać się jedynie około jednej trzeciej bolszewików, głownie na skutek niedołęstwa dowodzącego 2 Dywizją Piechoty Legionów pułkownika Michała Żymierskiego. Późniejszego łapownika, agenta radzieckiego wywiadu, dowódcy Armii Ludowej, a w PRL nawet „marszałka”. Zginęło lub dostało się do niewoli około czterech tysięcy bandytów spod znaku czerwonej gwiazdy. Straty polskie to około trzystu poległych i pięćset zabitych koni. Za tę kampanię rotmistrz Krzeczunowicz został odznaczony Krzyżem Srebrnym Virtuti Militari.
Po zakończeniu wojny gospodarował w odziedziczonym po ojcu majątku. Ożenił się z Heleną z Lubienieckich, małżeństwo to miało trzech synów: Jana, Aleksandra i Andrzeja, wieloletniego dziennikarza Radia Wolna Europa. W latach 1935 – 38 był posłem na Sejm z ramienia BBWR.
Po wybuchu II Wojny Światowej przedostał się do Francji, a następnie do Wielkiej Brytanii, brał udział w odtwarzaniu armii polskiej. W randze majora był komendantem placu w Glasgow. Wojnę zakończył w stopniu podpułkownika.
Po wojnie z oczywistych powodów pozostał na emigracji. Zajął się zawodowo uprawą kwiatów, aktywnie uczestniczył w działalności różnych organizacji kombatanckich i polonijnych. Prowadził też ożywiona działalność pisarską, tworząc choćby „Ułanów księcia Józefa”, „Ostatnią kampanię konną”, „Historię jednego rodu i dwu emigracji”, „Wspomnienie o generale Tadeuszu Rozwadowskim” czy „Rodowody pułków jazdy polskiej 1914–1947” (praca zbiorowa pod jego redakcją).
Zmarł 3 grudnia 1988. Pochowany jest na cmentarzu Gunnersbury.
Innym przedstawicielem tej rodziny, dobrze znanym z nazwiska mojemu pokoleniu, jest Andrzej, syn Kornela młodszego. Urodził się w roku 1930 we Lwowie. Po wybuchu wojny wraz z rodzicami znalazł się na emigracji. Ukończył studia historyczne na prestiżowym Uniwersytecie St. Andrews w roku 1952 a dwa lata później rozpoczął pracę w Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa, z czasem zostając kierownikiem dziennika radiowego a następnie wicedyrektorem rozgłośni. Pracę w RWE zakończył w roku 1988. W latach 1989-92 był dyrektorem Biblioteki Polskiej i Muzeum Adama Mickiewicza w Paryżu a od roku 1992 zatrudnił się w polskiej dyplomacji, obejmując stanowiska ambasadora RP w Belgii i Luksemburgu oraz Stałego Przedstawiciela RP przy NATO oraz przy ówczesnej Unii Zachodnioeuropejskiej. Wchodził w skład zespołu negocjującego wejście Polski do NATO, co opisał w książce „Krok po kroku – polska droga do NATO”. Pracę w dyplomacji zakończył w roku 1997. Od roku 2010 jest prezesem Polskiego Związku Pisarzy na Obczyźnie.

Kolejny odcinek Podolaków poświęcę innej rodzinie. Dla zaostrzenia apetytów Szanownych Czytelników powiem jedynie, iż będzie tam między innymi powiedziane, jak to Polak, kierując się polską racją stanu, unieszkodliwił całe konklawe.

Stary Niedźwiedź