Eugeniusz Kwiatkowski

W cyklu wspominanych na "Antysocjalu" wybitnych Polaków, czas na kilka słów o Eugeniuszu Kwiatkowskim. Postaci wielkiej, a więc niewygodnej zarówno dla rządzących tak zwanym PeeReLem radzieckich mianowańców, jak i obecnych niemieckich (pardon, oficjalnie europejskich) knechtów. A więc jak i inni ludzie z jego półki (choćby przedstawiony już na tej witrynie Franciszek Ksawery  Drucki – Lubecki czy Hipolit Cegielski), skazani w Tusklandii na śmierć przez zapomnienie. Jako zaprzeczenie lansowanej przez obydwie wymienione środowiska tezy, że Polacy to naród nieudaczników a „polskość to nienormalność”. Więc bez obcej kurateli ani rusz.

Eugeniusz Kwiatkowski urodził się 30 grudnia 1888 w Krakowie, w rodzinie ziemiańskiej. Gdy jego ojciec odziedziczył majątek Czernichowce koło Zbaraża, rodzina przeniosła się tam i bohater tego postu spędził wraz z rodzicami, bratem i dwoma siostrami dzieciństwo na pograniczu Wołynia i Podola. Edukację rozpoczął w roku 1898 w Gimnazjum Realnym Franciszka Józefa we Lwowie, następnie uczył się w słynącym z bardzo wysokiego poziomu nauczania Gimnazjum OO. Jezuitów w Bąkowicach koło Chyrowa, gdzie zdał maturę w roku 1907. W latach 1907-1910 studiował na Wydziale \Chemii Technicznej Politechniki Lwowskiej, gdzie w odróżnieniu od szkoły średniej, nauka szła mu doskonale. W tym czasie włączył się w działalność organizacji niepodległościowych (Zet, Zarzewie, Drużyny Strzeleckie). Zaniepokoiło to jego matkę i na jej prośbę Kwiatkowski w latach 1910-1912 studia ukończył na .Uniwersytecie Monachijskim. Następnie powrócił do Lwowa i podjął pracę w Gazowni Miejskiej. W roku 1913 poślubił Leokadie Glazer, z którą miał syna Jana i córki Annę oraz Ewę.

Podczas I Wojny Światowej walczył w legionach oraz brał udział w konspiracyjnych pracach Polskiej Organizacji Wojskowej. W czasie wojny polsko-bolszewickiej poświęcił się pracom kwatermistrzowskim w Głównym Urzędzie Zaopatrzenia Armii. Wojsko opuścił w stopniu porucznika w roku 1921, rozpoczynając swoją działalność organizatorską w przemyśle i gospodarce. Która w każdym jako tako normalnym kraju sprawiłaby, ze byłby postacią znana każdemu maturzyście.

Pierwszym jego dużym osiągnięciem była praca na stanowisku dyrektora technicznego poniemieckiej Państwowej Fabryki Związków Azotowych w Chorzowie. Włądze polskie przejęły ją od Niemców w katastrofalnym stanie – bez kadry technicznej i jakiejkolwiek dokumentacji. Wraz z dyrektorem naczelnym, którym był prof. Ignacy Mościcki, Kwiatkowskiemu udało się w ciągu czterech lat doprowadzić do jej rozkwitu.

Ale największych swoich dzieł dokonał sprawując stanowiska rządowe po przewrocie majowym.

W latach 1926 -30 z rekomendacji prezydenta Ignacego Mościckiego był w gabinecie Kazimierza Bartla  ministrem przemysłu i handlu. Wizytówką tej kadencji była znaczna intensyfikacja budowy miasta i portu Gdynia. Wprawdzie budowa rozpoczęła się już wcześniej, ale nie przebiegała w imponującym tempie. Już dziesięć dni po objęciu stanowiska Eugeniusz Kwiatkowski zapowiedział znaczne przyspieszenie prac, w ciągu trzech tygodni podpisał umowę z konsorcjum mającym ukończyć budowę portu. Po upływie trzech miesięcy jego kadencji zamówiono pięć pierwszych statków tworzonej praktycznie od zera polskiej marynarki handlowej. Przez pierwsze dwa lata swojej pracy na stanowisku ministerialnym Eugeniusz Kwiatkowski zdobył na budowę portu sześciokrotnie większe fundusze, niż poprzednim rządom udało to się w ciągu poprzednich pięciu lat. Działania te przyniosły należyte efekty bo w połowie lat trzydziestych Gdynia stała się największym pod względem wielkości przeładunków portem na Bałtyku i najnowocześniejszym portem w Europie. W roku 1939 była wieś rybacka liczyła już 127 tys. mieszkańców.

Lata 1931 – 35 był dyrektorem Państwowych Fabryk Związków Azotowych w Chorzowie i Mościcach. Dzięki jego zarządzaniu obydwie te fabryki przetrwały lata wielkiego kryzysu i drastycznego spadku popytu na swoje produkty. Gdy okazało się to nieuniknione, Eugeniusz Kwiatkowski przedstawił pracownikom konieczność czasowej obniżki zarobków. Podając szczegółowe wyliczenia, a oszczędności zaczynając od obcięcia swoich poborów.

W roku 1935 ponownie wszedł w skład rządu, jako wicepremier i minister skarbu. Dziełem tych lat była budowa Centralnego Okręgu Przemysłowego, głównego zadania opracowanego przez Kwiatkowskiego planu czteroletniego (1936-40). Najważniejsza część COP położona była w widłach Wisły i Sanu. Rozpoczęła się budowa komunikacyjnej i energetycznej infrastruktury. Jeśli chodzi o energię, to miały ją dostarczać wodne i cieplne elektrownie. W ramach planu tych obiektów miało powstać trzydzieści, zaś do 1939 roku w stanie zaawansowania była budowa kilku hydroelektrowni. Powstało wiele zakładów – m.in. huta zwana po wojnie jako Huta Stalowa Wola. W Dębicy powstała fabryka syntetycznego kauczuku oraz fabryka opon, w Mielcu Zakłady Lotnicze, w Rzeszowie fabryka sprzętu artyleryjskiego, w Dębie wytwórnia amunicji. Wiele fabryk zmodernizowano, inwestycję w hydroelektrownię w Rożnowie dokończyli Niemcy, a wiele innych inwestycji zostało dokończonych długo po wojnie. W ramach 30-letniego programu powstać miało ponad trzydzieści różnorodnych obiektów - elektrowni i zbiorników retencyjnych. Do 1939 roku w stadium zaawansowanym były hydroelektrownie w Porąbce, Rożnowie na Dunajcu i Czchowie, kończono prace w Czorsztynie, Solinie i Myczkowcach. Inwestycje w Rożnowie dokończyli Niemcy, a wiele innych ukończono wiele lat po wojnie.

Do 1938 roku wybudowano około 300 km gazociągu Gorlice-Jasło-Krosno-Ostrowiec, ale nie udało się doprowadzić go do Warszawy.

Pod Rozwadowem powstały huta, zakłady zbrojeniowe – Zakłady Południowe – po wojnie znane jako KM Huta Stalowa Wola i nowe miasto, któremu nadano nazwę Stalowa Wola. W 1939 rozpoczęto tam produkcję m.in. haubic 100 mm, początkowo składanych z części wyprodukowanych w Starachowicach. 7 kwietnia 1939 zostało ostrzelane pierwsze działo na strzelnicy zakładowej. 14 czerwca 1939 w Stalowej Woli, w obecności prezydenta Mościckiego i wicepremiera Kwiatkowskiego odbyło się poświęcenie Zakładów Południowych.

W Dębicy zbudowano fabrykę kauczuku syntetycznego oraz fabrykę opon (Fabryka Gum Jezdnych „Stomil”) na licencji szwajcarskiej.

W Mielcu powstały Państwowe Zakłady Lotnicze.

W Rzeszowie wybudowano fabrykę obrabiarek i sprzętu artyleryjskiego (filia poznańskich Zakładów Cegielskiego – Zelmer) oraz fabrykę silników lotniczych Państwowych Zakładów Lotniczych (obecna WSK PZL Rzeszów).

W Niedomicach pod Tarnowem oddano do użytku fabrykę celulozy do produkcji prochu a w Dębie – Wytwórnię Amunicji Nr 3 (dzisiejszy Dezamet w Nowej Dębie);

W Nowej Sarzynie w 1937 r. rozpoczęto budowę Zakładów Chemicznych. Miały one produkować nitrozwiązki – zwłaszcza materiały wybuchowe. Rozruch mechaniczny nastąpił w 1939 r., ale nie zdążono uruchomić produkcji chemicznej przed rozpoczęciem II wojny światowej. Po wojnie produkcję wznowiono w 1954 r. Rozbudowano istniejące już zakłady zbrojeniowe i wytwórnie amunicji;

W Lublinie Tatarach przygotowano budowę fabryki samochodów ciężarowych na licencji Chevroleta i zmodernizowano istniejącą fabrykę samolotów;

W Starachowicach rozbudowano fabrykę broni;

W Pionkach zmodernizowano Państwową Wytwórnię Prochu Pionki (powojenne zakłady i wytwórnia fonograficzna Pronit);

W Radomiu rozbudowano Państwową Fabrykę Broni.

W Tarnobrzegu (Mokrzyszowie) rozpoczęto budowę Zakładów Metalurgicznych.

Plan rozwoju sięgał aż do 1954 roku, jednak nie mógł zostać zrealizowany ze względu na wybuch wojny. Kwiatkowski został internowany w Rumunii. Odrzucono jego akces do rządu utworzonego przez Sikorskiego w Paryżu. Gdy po zakończeniu wojny Kwiatkowski wrócił do Polski, początkowo nowa władza doceniła jego wybitne kompetencje, został delegatem rządu ds. Wybrzeża i zaczął planować odbudowę i rozbudowę Gdyni. Niestety, nie był to dla niego sprzyjający czas i doświadczał nieustannych szykan ze strony rządu PRL. W 1948 roku został odsunięty ze stanowiska pełnomocnika ds. odbudowy Wybrzeża. Co więcej – musiał opuścić zajmowaną willę. Zakazano mu pobytu na Wybrzeżu i w Warszawie. Jakiejkolwiek nie imał się działalności, napotykał przeszkody – najpierw zostało mu odebrane prawo do prowadzenia wykładów na Uniwersytecie Jagiellońskim, następnie cenzura nie dopuściła do wydania jego „Dziejów gospodarczych świata”. Trudno było mu znaleźć środki na przeżycie, skoro do 1952 roku został pozbawiony prawa do emerytury. Musiał szukać zajęcia, które będzie dla niego finansowym ratunkiem i znalazł – pisał podręczniki z dziedziny chemii i ekonomii. Zmarł w Krakowie 22 sierpnia 1974. Na trzy dni przed śmiercią otrzymał jako pierwszy tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Gdańskiego. Uroczystości żałobne odbyły się na Cmentarzu Rakowickim, a odprawił je kardynał Karol Wojtyła – wówczas metropolita krakowski.

W III RP pamięć Eugeniusza Kwiatkowskiego została uhonorowana praktycznie tylko na Wybrzeżu. W Gdyni powstał jego pomnik, jest też patronem tamtejszego centrum biznesu i kilku szkół.

Na zakończenie przypomnijmy dwa jego aforyzmy. Pierwszy powszechnie używany, choć mało kto zna autora. Drugi powinien być drogowskazem dla każdego polskiego (nie tylko z nazwy) rządu.

Jeżeli jest tak dobrze, to dlaczego jest tak źle?

W tym bowiem miejscu Europy, gdzie leży Polska istnieć może tylko państwo silne, rządne, świadome swych trudności i swego celu, wolne, rozwijające bujnie indywidualne wartości każdego człowieka, a więc demokratyczne, zwarte i zorganizowane, solidarne i silne wewnętrznie, budzące szacunek na zewnątrz, przeniknięte walorami kultury i cywilizacji, państwo nowoczesne, zachodnie, mnożące w wyścigu pracy własne wartości materialne i moralne. Czy możemy wahać się, stojąc u drogowskazu, gdzie pójść?

Stary Niedźwiedź i Flavia de Luce