Miklós Horthy de Nagybánya - cz. 2

W poprzednim odcinku przedstawiłem Szanownym Czytelnikom warunki dyktatu z Trianon, w wyniku którego terytorium Węgier zmalało do 29% swojej przedwojennej powierzchni. Oczywiście skoro przedwojenne terytorium w 43 % zamieszkiwała ludność niewęgierska, straty terytorialne były nieuniknione. Ale od Korony św. Stefana odpadły też tereny zamieszkane w większości przez Madziarów, a było ich cztery miliony. Czyli co trzeci Węgier znalazł się poza granicami swojego kadłubowego państwa. W tej sytuacji odzyskanie choćby części tych ziem stało się oczywistym priorytetem polityki węgierskiej w okresie międzywojennym i podczas II Wojny Światowej.

Z trójki grabieżców najmniej pewnie czuła się Czechosłowacja. Masaryk i Benesz nie mieli zbytnich złudzeń odnośnie wartości bojowej swojej skądinąd doskonale wyposażonej w sprzęt armii. Bo to do niej, a nie do całości c.k. armii, jak ulał pasował pamflet Haszka. Zatem z ich inicjatywy powstała tzw. mała Ententa, obejmująca również Rumunię i Jugosławię. Strach przed Węgrami okazał się zbyt słabym spoiwem, każde z tych państw miało bowiem silnego sąsiada, którego się obawiało, tyle tylko, że każde innego. W przypadku Czechosłowacji były to Niemcy, Rumunii – Związek Sowiecki a Jugosławii – Włochy. Tak więc ta emanacja czeskich obaw nie odegrała żadnej poważnej roli.

Większość węgierskiej klasy politycznej uznała, że jedynie sojusz z Niemcami, również żywotnie zainteresowanymi rewizją ładu wersalskiego, stwarza nadzieję na odzyskanie utraconych terytoriów.

Po Konferencji Monachijskiej (wrzesień 1938) Węgry zwróciły się do Niemiec i Włoch o arbitraż w sprawie południowej Słowacji, zamieszkiwanej w większości przez ich rodaków. W wyniku tzw. Pierwszego Arbitrażu Wiedeńskiego (listopad 1938) do Węgier powróciło 12 tys.km2 południowej Słowacji, zamieszkałe przez pół miliona Węgrów oraz Ruś Zakarpacką. W marcu 1939 armia węgierska pokonała opór wojsk tzw. Karpato-Ukrainy, uzyskując granicę z Polską w Karpatach Wschodnich. Granica ta odegrała wielką rolę we wrześniu 1939.

Trzeba dobitnie podkreślić, że polityka Węgier w stosunku do Polski podczas II Wojny Światowej wystawia regentowi Horthy’emu jak najlepsze świadectwo. We wrześniu 1939 odmówił przepuszczenia Wehrmachtu przez Węgry. Co więcej, nakazał zaminować tunele kolejowe i je wysadzić, w przypadku niemieckiej próby przedarcia się siłą. Polska ambasada w Budapeszcie działała mimo niemieckich protestów do końca listopada 1940. Węgrzy nie przeszkadzali w wyjazdach około 35 tys. polskich żołnierzy do Francji. A schronienie znalazło nad Dunajem około 150 tys. polskich uchodźców, do roku 1944 działały polskie szkoły i placówki kulturalne.

W sierpniu 1940 odbył się Drugi Arbitraż Wiedeński. Węgry odzyskały północną część Siedmiogrodu. Czyli terytorium 43 tys. km2, zamieszkane przez 2.5 miliona rodaków. Cena była jednak bardzo wysoka. Było nią przystąpienie do Osi Berlin – Rzym – Tokio. Pierwsze posunięcie Węgier w nowej roli, to przepuszczenie wojsk niemieckich do ataku na Jugosławię w kwietniu 1941. Nagrodą była Baczka (tzw. Wojwodina), co powiększyło terytorium Węgier do ok. 170 tys. km2. Ale ceną było porzucenie polityki niezaangażowania i drastyczne pogorszenie relacji z Wielką Brytanią. Co na jesieni 1941 doprowadziło do wypowiedzenia przez nią, pod silnym naciskiem Stalina, wojny Węgrom. Skutki tej kwietniowej decyzji przewidział premier Węgier, wielki przyjaciel Polski i Polaków, hrabia Pal Teleki. Który popełnił wtedy samobójstwo a w liście pożegnalnym napisał, ze jego ojczyzna podpisała cyrograf diabłu.

Stary Niedźwiedź