Miklós Horthy de Nagybánya - cz. 3

Po ataku Niemiec na Rosję, Węgry nie mogły ograniczyć się do wspomagania swojego sojusznika jedynie logistycznie i werbalnie. Wystawiły tak zwana Drugą Armię, skierowana na południowy odcinek frontu. Po likwidacji stalingradzkiego zgrupowania feldmarszałka Paulusa, armia ta została w lutym 1943 rozbita w okolicach Woroneża. A po bitwie na Łuku Kurskim w lecie 1943, stało się jasne że III Rzesza wojnę przegra. Horthy zrozumiał, że los Węgier jako sojusznika Hitlera też jest przesądzony.

Jak zauważył w komentarzu do poprzedniego odcinka czcigodny Dibelius (pozdrawiamy Go serdecznie!), ostatnią szansą Węgier, Rumunii i Bułgarii na obronienie swojej suwerenności była idea Churchilla, by lądowanie aliantów w Europie przeprowadzić na Bałkanach. Czyli inaczej mówiąc, zabiec drogę radzieckim hordom w ich marszu do centrum Europy i uratować przed wpadnięciem w łapy Stalina to co się da. Ale poza sowieckim dyktatorem, Churchill miał przeciwko sobie osobnika, przez kilku znanych mi weteranów II Wojny Światowej nazywanego różnie. Z palety tych określeń „syfilityk w inwalidzkim wózku” było najłagodniejszym. Roosevelt był aż takim głupcem, iż za amerykański cel strategiczny w tej wojnie uznał … maksymalne osłabienie brytyjskich wpływów na świecie. Zaś odnośnie Rosji, ograniczenie jej przyszłych wpływów uważał za sprawę drugorzędna. Bo wierzył w jej wdzięczność za pomoc logistyczną na niespotykaną wcześniej skalę. Odrzucenie planu Churchilla było podzwonnym dla suwerenności Węgier.

Na początku 1944 regent podjął próby negocjowania separatystycznego pokoju z Aliantami. Odpowiedzią Hitlera było wejście wojsk niemieckich na Węgry 19 marca 1944. Rozpoczęła się wywózka do Auschwitz węgierskich Żydów, którą osobiście kierował Adolf Eichmann. Horthy nie podjął beznadziejnej walki z Niemcami i powołał rząd pod kierownictwem dotychczasowego ambasadora Węgier w Berlinie Döme Sztojay’ego. Kontynuował próby dojścia do porozumienia z aliantami, skazane na niepowodzenie, gdyż Węgry miały trafić do strefy wpływów Stalina. W lipcu admirałowi udało się na krótki czas przerwać te deportacje. Ale w październiku 1944 na terytorium Wegier wkroczyła Armia Czerwona. Niemcy wywieźli Horty'ego do Bawarii a rządy na Węgrzech objęła ich marionetka, przywódca „strzałokrzyżowców” (węgierskiej mutacji partii nazistowskiej) Ferenc Szalasi. Oczywiście zaakceptował on dalszy udział swojego kraju w wojnie po stronie III Rzeszy a deportacje Żydów zostały wznowione.

W ostatnich dniach wojny wojska amerykańskie przejęły regenta z rąk Niemców, przetrzymując go w niewoli do końca roku 1945. Na jego szczęście Amerykanie odmówili przekazania go jugosłowiańskim komunistom, chcącym sądzić go jako zbrodniarza wojennego. W roku 1946 admirał wziął udział jako świadek w procesie norymberskim. Potem wyjechał do Portugalii, gdzie zamieszkał w podlizbońskiej miejscowości Estoril. W której zmarł 9 lutego 1957. Nie było mu zatem oszczędzone obserwowanie z daleka rewolucji węgierskiej w październiku i listopadzie 1956, utopionej we krwi przez wojska radzieckie i ich węgierskich sługusów.

W testamencie regent Miklós Horthy wyraził pragnienie bycia pochowanym w ziemi ojczystej, gdy opuści ją ostatni radziecki okupant. Stało się tak w roku 1993, gdy wojska radzieckie uwolniły jego ojczyznę od swojej obecności. Jego prochy spoczęły w mauzoleum wzniesionym w rodzinnym Kenderes.

Czy Horthy mógł ocalić suwerenność Węgier? Moim zdaniem było to wykluczone. Los Bułgarii, próbującej zachować neutralność, dowodzi niemożności obrony niepodległości przez jakiś kraj, przehandlowany Stalinowi w Teheranie. I dopiero wielki Ronald Reagan posprzątał po Teheranie i Jałcie. A gdy pomyślę o tym, jak „godnie” rządy mieniące się być polskimi uczciły najwybitniejszego amerykańskiego prezydenta XX wieku, tak bardzo zasłużonego dla Polski, ogarnia mnie palące uczucie wstydu.

Stary Niedźwiedź