Miklós Horthy de Nagybánya - cz.1

W swoim cyklu którego bohaterem był marszałek Carl Gustaf Mannerheim, przypomniałem szanownym Gościom „Antysocjala” postać wielkiego człowieka, przez rodaków z perspektywy czasu uznanego za najwybitniejszego Fina w dziejach tego narodu. Który zmarł na emigracji, ale mając świadomość, że uratował swój kraj przed sowiecką aneksją. Czas przypomnieć innego wybitnego człowieka, który również zmarł na emigracji, ale z poczuciem klęski. I świadomością zniszczenia swojej ojczyzny przez radzieckich okupantów i rodzimych komunistycznych szubrawców. Mam na myśli regenta Królestwa Węgier, admirała Miklósa Horthy’ego de Nagybánya.

Urodził się w Kenderes 18 czerwca 1868. Po ukończeniu Akademii Morskiej w Fiume (dzisiejsza Rijeka) poświęcił się służbie w austro-węgierskiej marynarce wojennej, trwającej do końca roku 1918. Polacy poza wydarzeniami ściśle związanymi z historią naszej ojczyzny (legiony Józefa Piłsudskiego, Polski Komitet Narodowy Romana Dmowskiego czy „błękitna armia” Józefa Hallera), na ogół nie najlepiej znają historię I Wojny Świqatowej. A już na działania militarne Austro-Węgier spoglądają przez pryzmat dzieła Jarosława Haszka, które jest wybitnie złośliwym paszkwilem na to państwo. Więc dla części Czytelników będzie zaskoczeniem, że cesarsko-królewska. marynarka wojenna prezentowała bardzo wysoki poziom wyszkolenia bojowego i pod tym względem w niczym nie ustępowała marynarce wojennej Wielkiej Brytanii czy Cesarstwa Niemieckiego. A bohater tej opowieści, dowodząc jeszcze jako komandor zespołem okrętów austro-węgierskich sprawił liczniejszym siłom brytyjsko – francusko – włoskim tęgie lanie podczas mającej miejsce 15 maja 1917 bitwie w cieśninie Otranto. Podczas której został ranny, a następnie odznaczony Orderem Marii Teresy – najwyższym orderem wojskowym Austro-Węgier.

Już po zakończeniu wojny i rozpadzie c.k. monarchii, na początku roku 1919 na Węgrzech miała miejsce komunistyczna ruchawka i utworzenie pod przywództwem przysłanego z Rosji Beli Kuhna (oficjalna pisownia jego nazwiska Kun ma oczywiście na celu zasugerowanie, jakoby był etnicznym Węgrem) tak zwanej Węgierskiej Republiki Rad. Wojska czechosłowackie i rumuńskie oraz oddziały zbrojne, które admirał zdążył zorganizować, położyły kres czerwonemu terrorowi i w sierpniu 1919 wkroczyły do Budapesztu. Komuniści i inni lewacy po dziś dzień wypisują niestworzone historie o „białym terrorze” Horthy’ego, jaki wtedy zapanował na Węgrzech. Istotnie był to terror nie do opisania, bowiem życie straciło aż około TRZYSTU komunistów i ich popleczników. Nie będę obrażać szanownych Czytelników przytaczaniem danych o liczbie ofiar i emigrantów na tychże Węgrzech jedynie w wyniku stłumienia Powstania Węgierskiego w październiku – listopadzie 1956.

Ale największą tragedią, jaka w tym czasie spotkała Węgry, był traktat pokojowy, podpisany 4 czerwca 1920 w pałacu Grand Trianon w Wersalu między Węgrami a państwami Ententy: USA, Wielką Brytanią, Francją, Włochami, Rumunią, Królestwem SHS (późniejsza Jugosławia), oraz Czechosłowacją i Polską.

Przed wybuchem wojny powierzchnia wchodzącego w skład monarchii habsburskiej Królestwa Węgier wynosiła 325 tys. km2, zaś jego ludność liczyła 21 milionów. Oczywiście prawie połowę stanowili Słowacy, Rumuni, Chorwaci czy Serbowie, rodowitych Węgrów było niecałe 12 milionów. Ale dyktat z Trianon był dla Węgier bezlitosny. Utraciły Słowację (od 900 lat należącą do Korony św. Stefana i nazywaną „Górnymi Węgrami”) i Ruś Zakarpacką na rzecz Czechosłowacji, Rumunia zaanektowała Siedmiogród i część Banatu. Królestwo SHS (późniejsza Jugosławia) weszło w posiadanie Chorwacji, części Banatu oraz Baczki (bardziej znanej obecnie jako Wojwodina).

Do grona piranii dołączyła nawet Austria, której przypadł zachodni skrawek Węgier – obecna prowincja Burgerland. Trudno jednoznacznie określić, czy Bośnia i Hercegowina powinna być też wymieniona jako strata wyłącznie Węgier. Bowiem ta prowincja, zaanektowana przez Austro-Węgry w roku 1878, była administrowana centralnie z Wiednia, a w latach 1912-15 zarządzał nią minister skarbu Austro-Węgier Leon Biliński.

W tej grabieży Węgier udział wzięła w minimalnym stopniu również i Polska, której przypadły skrawki Spiszu i Orawy. Na szczęście Węgrzy nam tego nie wypominają, wychodząc z założenia, że jedyną alternatywą byłoby pozostanie tych terenów w obrębie Czechosłowacji, co z ich punktu widzenia, nie ma żadnego znaczenia.

W wyniku dyktatu z Trianon, obszar Węgier skurczył się do 93 tys. km2, zaś ludność do ok. 8 milionów. Poza granicami swojego państwa pozostały prawie 4 miliony Węgrów. I w tej kwestii do dzisiaj nic się nie zmieniło. Każdy kto odwiedził „rumuński” Siedmiogród, „serbską” Wojwodinę czy południe Słowacji, doskonale zdaje sobie z tego sprawę.

W porównaniu z tą grabieżą, mniejszą wagę miały zakaz poboru do armii, ograniczenie jej liczebności do 35 tys. zakaz posiadania marynarki wojennej (po utracie dostępu do Adriatyku, w grę wchodziła jedynie flotylla rzeczna) i lotnictwa, czy nakaz budowania jedynie jednotorowych linii kolejowych.

W dniu podpisania tego dyktatu, czyli 4 czerwca 1920 w całych Węgrzech flagi zostały opuszczone do połowy masztu. I tak pozostały do roku 1938. Tego dnia zamknięto szkoły i urzędy, bito w dzwony, gazety ukazały się w żałobnych obwódkach zaś transport publiczny został zatrzymany na 5 minut. Szef delegacji węgierskiej delegacji hrabia Albert Apponyi odmówił podpisania dokumentu, uczynili to ostatecznie węgierski minister zdrowia oraz ambasador tego kraju w Paryżu. Następnie obydwaj podali się do dymisji i na zawsze wycofali z życia politycznego.

Nie mogłem nie podać tych informacji. Bowiem bez ich znajomości, nie sposób zrozumieć polityki Węgier w okresie międzywojennym i podczas II Wojny Światowej. A wiec i działań admirała Horthy’ego.

Stary Niedźwiedź.